Вирустық гепатиттер

Вирустық гепатит — бұл гепатиттің 5 вирусының бірімен шақырылатын  бауырдың қабынуы: A, B, C, D және E. Бұл вирустар әртүрлі жолдармен беріледі: А және Е гепатиті — ластанған тамақ өнімдері мен су арқылы; В гепатиті — қауіпсіз емес қан және ағзаның басқа да сұйықтықтары арқылы; С гепатиті — негізінен жұқтырылған қан және D гепатиті арқылы — В гепатиті болған жағдайда қосымша инфекция ретінде.

Бұл вирустардың барлығы жіті гепатит тудырады, оған шаршау, тәбеттің жоғалуы, жоғары температура мен сарғаю тән. Адамдардың көпшілігі толығымен сауығады, бірақ аздаған адамдардың арасында жіті гепатит өлімге әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, В және С гепатитінің жұқпалары созылмалы болып, бауыр циррозы мен обырының дамуына әкелуі мүмкін. Бағалау бойынша, вирусты гепатиттің әртүрлі түрлерінен жыл сайын шамамен 1,4 миллион адам өледі.

Инфекцияның таралуы

Гепатит жұқпалары бүкіл әлемде таралған. Көптеген елдерде инфекцияның таралуы туралы деректер жоқ; дегенмен, бағалау бойынша жарты миллиард адам В немесе С гепатиті вирусымен созылмалы жұқтырылған. Бағалаулар бойынша мұндай созылмалы инфекциялар бауыр циррозы жағдайларының 57% - ға және бауырдың алғашқы обырының 78% - ға әкеп соқтырады.

Емдеу және алдын-алу

Гепатит инфекциясын қауіпсіз тамақ өнімдері мен суды (А және Е гепатиті) қамтамасыз ету, вакциналар (А, В және Е гепатиті) арқылы, донорлық қанды тексеру, стерильді инъекциялық жабдықтарды қамтамасыз ету және инфекциялық бақылау (В және С гепатиті) арқылы болдырмауға болады. Алайда, алдын алу және хабардарлықты арттыру бойынша бір күш жеткіліксіз. В және С гепатитінің созылмалы инфекцияларын емдеуге болады, бірақ адамдардың көпшілігі, әсіресе табыс деңгейі төмен және орташа елдерде скринингтің және клиникалық қызметтердің жоқтығынан, сондай-ақ гепатиттің кейбір дәрілерінің жоғары бағасына байланысты емдеуге рұқсаты жоқ.

ВИРУСТЫ ГЕПАТИТТЕРДІ АЛДЫН-АЛУ

В және С парентеральды вирустық гепатиттері ауыр және созылмалы түрлерімен ерекшеленеді – бұл уақыт өте келе мүгедектік пен өлімге әкеп соқтыратын қауіпті аурулар. Бүгін вирустық гепатит ЖИТС-ке қарағанда жылдам таралады. Вирусты жұқтыру жолдарын ескере отырып, гепатит проблемасы әрқайсысына қатысты.

Әр адамның вирустық гепатит туралы не білуі қажет?

Ішек инфекциялары тобына жататын энтеральды вирустық гепатиттер (ВГА және ВГЕ) және парентералды вирустық гепатиттер (ВГВ, ВГВ, ВГД және т.б.) – "қан инфекциялары"тобы.

Вирустық гепатит А (ВГА)

АВГ кезінде-дәрігердің ұсынымдарын сақтау қажет, өйткені ол асқыну беруі мүмкін (өт қабының және өт жолдарының аурулары). Вирустық гепатит А тек адамды зақымдайды. Қоршаған ортаға вирус негізінен нәжіспен түседі, жұқтырудың басты жұғу жолы - фекальдік-ауызша, сондықтан ВГА  "лас қол ауруы" деп атайды.

Ауру су, ыдыс-аяқ, ойыншықтар, жеке гигиена заттары және басқа да заттар арқылы жұғады. А гепатитінің вирусы сыртқы ортаның әсерлеріне өте төзімді: төмен және жоғары температураға сезімтал емес (60°С дейін қыздыру 30 минутқа шыдайды, 80°С температурада 5 минуттан кейін, қайнаған кезде – бірден өледі), кептіруге, көптеген химиялық заттардың әсеріне және ультракүлгін сәулеленуге төзімді.

Күз-қыс кезіне ауру  ВГА үшін өте қолайлы

Гигиенаның ең қарапайым ережелерін сақтамау вирустың ағзаға енуіне тікелей жол ашады.

Вирус адамның аузынан түсіп, ішекте қанға сіңіп, бауырға түседі. Мұнда ол қарқынды өсе бастайды. Бауыр тінінде қабыну реакциясы басталады, өт ағуы бұзылады, бауыр мөлшері артады. Өт пен билирубин қанға түседі, нәтижесінде тері мен шырышты сары түсті қабылдайды.

Вирусты гепатитке күдіктенген жағдайда (сарғаю, зәр қара түсті, нәжіс ашық түсті, тәбеттің күрт төмендеуі, оң жақ қабырға астындағы ауырсыну) дәрігерге бару керек.

Әдетте, вирустық гепатит кезінде дереу ауруханаға жатқызу қажет.

Сауыққаннан кейін гастроэнтерологтың немесе гепатологтың бақылауы ұсынылады. Емдеуде маңызды рөлді дәрігер-диетолог атқарады.

Диета гепатитті емдеуде өте маңызды. Тамақты күніне 4-5 рет бөлшек үлестермен қабылдау керек. Тағамнан: қуырылған, майлы және өткір тағамдар, дәмдеуіштер, тұздықтар, құймалар, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, шұжық өнімдері, ысталған өнімдер, шоколад, халва, пирожныйлар, балмұздақ, жұмыртқа шығарылады.  Вегетариандық сорпалар, қайнатылған немесе буға дайындалған тағамдар, ботқа (жақсы сұлы), картоп, ашыған сүт өнімдері, ет пен балықтың майсыз сорттары, жаңа піскен жемістер, шырындар, компоттар, морстар рұқсат етілген.  Нан жақсы ақ, сәл кептірілген. Минералды газдалмаған суды сауыққаннан кейін пайдалануға рұқсат етіледі. Диетаны гепатиттен кейін кемінде 6 ай сақтау керек.

Гепатит А  ауруында негізгі алдын-алу: бұл қарапайым гигиена ережелерін сақтау, бәрі біледі, бірақ бәрі бірдей емес:

• Дәретханадан кейін, тамақ алдында, жұмыстан кейін, көшеден кейін қолды сабынды сумен мұқият жуыңыз.
• Көкөністер мен жемістерді, тіпті бақшаңыздан болса да мұқият жуыңыз.
• Табиғатта немесе саяжайда болғанда, қайнатылмаған суды ішпеңіз.
• Балаларды ерте жастан бастап жеке гигиена ережелерін сақтауға үйретіңіз.
• Е вирусты гепатиті жалпы сипатта А гепатитімен ұқсас.

Энтеральды А және Е вирусты гепатиттерінің алдын алу үшін әсіресе ішек инфекцияларының алдын алу және басқа да ішек инфекцияларының алдын алу үшін қолданылатын жалпыгигиеналық және санитарлық сипаттағы іс-шаралар маңызды: сумен жабдықтау көздерін ластанудан қорғау, ауыз суды тұрақты хлорлау, қоғамдық тамақтану мекемелерінде санитарлық бақылау, халықты және т. б. санитарлық ағарту.

В және С вирустық гепатиттері (ВГВ, ВГС)

Парентеральды В және С гепатиттері - әлемдегі ең таралған инфекциялардың бірі. Олардың мазасыздығы бауыр циррозына және бауыр обырына әкелуі мүмкін созылмалы қабыну процесінің дамуы болып табылады.  Қауіпті жас тобы-18-39 жас.

В және С гепатиттерінің вирустары жұқтырылған қанның аз мөлшері арқылы беріледі. Жұғатын доза өте аз - бірнеше вирусты бөлшектер, ал олардың қан ағынының ішіне түсуі үшін жаралар, сызаттар, шаншулар немесе кесулер жеткілікті. В гепатитінің вирусы тек қанда ғана емес, спермада, қынап секретінде, сілекейде, емшек сүтінде және науқастың немесе вирусты тасымалдаушының басқа да биологиялық сұйықтықтарында болады.

Ауру пирсинг, татуаж, маникюр, педикюр, нашар өңделген құралдармен құлақтың тесілуі кезінде орын алуы мүмкін.

Вирус бар заттар мен құралдар қан қалдықтарынсыз таза болуы мүмкін. Бірақ өңделмеген дезинфекциялаушы заттардың бетінде вирустар бірнеше сағаттан бірнеше аптаға дейін сақталуы мүмкін.

Соңғы жылдары есірткі құралдарын көктамыр ішіне енгізу кезінде жұқтыруы болған ПВГ науқастар санының күрт өсуі байқалады. Ұрықтың ана-вирус тасымалдаушыдан босану кезінде жұғуы мүмкін.

В және С парентеральды гепатиттерімен жұқпайды:

• Жөтел және түшкіргенде.
• Қол алысу кезінде.
• Құшақ және поцелуй.
• Жалпы тағам немесе сусын пайдалану кезінде.

ПВГ жұғуы адам үшін байқалмайды, ауру жиі симптомсыз өтеді, жалпы көңіл-күй жақсы. "В " гепатитінің немесе "С " гепатитінің вирусының антиденелеріне қанды мамандандырылған зертханалық зерттеу кезінде адам жұқтырғанын анықтау мүмкін.

Гепатит вирусын жұқтырды деген күдікпен шұғыл дәрігерге бару қажет

Не затягивайте болезнь до той стадии, когда лечение будет трудным, длительным и дорогим. Современный уровень диагностики и леченияАуруды емдеу қиын, ұзақ және қымбат болатын сатыға дейін созбаңыз. Диагностика мен емдеудің заманауи деңгейі вирустық гепатиттермен күресуге және анықтауға мүмкіндік береді. Парентеральды гепатиттерді дер кезінде анықтау және оларды тиімді емдеу – бұл сауығудың және асқынулардың дамуының болмауының кепілі.

Парентеральды гепатиттердің алдын алу:

• Ретсіз жыныстық қатынасқа түспеңіз және мүшеқапты пайдалануды ұмытпаңыз.
• Есірткіні пайдаланбаңыз, әсіресе инъекциялық.
• Күмәнді орындарда пирсинг пен татуировка жасамаңыз.
• Әрқашан жеке гигиена ережелерін сақтауды ұмытпаңыз.
• В гепатитін вакцинациялау арқылы болдырмауға болады.

В гепатитіне қарсы иммундау Қазақстан Республикасының алдын алу екпелерінің ұлттық күнтізбесіне енгізілген және балаларға өмірдің бірінші жылында жүргізіледі (өмірдің 1-4 күні 2 ай және 4 ай ревакцинациялаумен вакцинациялау).

С вирустық гепатитінің алдын алу үшін вакцина жоқ.