Гонорея: белгілері және емдеу жолдары

Тамыз 2, 2024

Гонорея - гонококк (Neisseria gonorrhoeae) тудыратын жыныстық жолмен берілетін инфекциялардың бірі (ЖЖБИ). Бактерия несеп-жыныс жүйесінің шырышты қабаттарына әсер етеді, бірақ инфекция ауыздың, жұтқыншақтың, мұрынның және тік ішектің шырышты қабаттарына да әсер етуі мүмкін. 2020 жылы бүкіл әлемде 15 пен 49 жас аралығындағы адамдар арасында 82,4 миллион жаңа диагноз қойылды. ДДҰ мәліметтері бойынша, гонорея жағдайларының көпшілігі Африка мен Тынық мұхиты аймағында кездеседі.

Гонореядағы аурудың белгілері жыныс аймағында, ануста немесе тамақта пайда болуы мүмкін. Ерлер мен әйелдердің белгілері әртүрлі болуы мүмкін. Әдетте, симптомдар жұқтырған адаммен жыныстық қатынастан кейін 1-14 күннен кейін пайда болады.

Еркектерде жиі кездесетін белгілер: жыныс мүшесінен ақ, сары немесе жасыл түсті бөлінулер;зәр шығару кезінде ауырсыну немесе ашу сезімі; аталық без аймағындағы ауырсыну немесе олардың ісінуі.

Гонореямен ауыратын әйелдердің көпшілігінде инфекция белгілері жоқ немесе байқалмайды. Инфекцияның манифест түрінде симптомдар мыналарды қамтуы мүмкін: вагинальды бөлінулер; зәр шығару кезінде ауырсыну немесе ашу сезімі; етеккір аралық кезеңде немесе жыныстық қатынас кезінде қынаптан дақтардың пайда болуы.

Аноректальды аймақтың инфекциялық зақымдануы кезінде әйелдер мен ерлер пайда болуы мүмкін белгілер:

- патологиялық бөлінулер; қанды дақтар;

- қышу;

- ауырсыну сезім;

- ішектің ауыруы, ауырсынып шығатын үлкен дәрет.

Жұтқыншақ аймағының инфекциялық зақымдануы әдетте симптомсыз жүреді. Манифест түрінде инфекция қызару мен тітіркенумен, сондай-ақ тамақ ауруымен көрінеді.

Гонореямен ауыратын аналардың жаңа туған нәрестелерінде көз инфекциясы дамуы мүмкін. Бұл ретте қызару, ауырсыну, тітіркену, жаралар және жыртылу пайда болады. Бұл жағдайдың алдын алу жаңа туған нәрестелерге арналған дәрі-дәрмектермен жүзеге асырылады.

ҚДИАҒО мәліметтері бойынша, 2023 жылы гонореяның жаңа жағдайларын диагностикалау Қазақстан бойынша орташа есеппен 100 мың адамға 6,8 диагнозды құрады. Сонымен қатар, сырқаттанушылық жыл сайын төмендеуде (2013 жылы ҚР 100 мың тұрғынына шаққанда 20,2 гонорея жағдайы тіркелген).

Бірақ аурудың төмендеуімен тағы бір мәселе пайда болды: гонореяны емдеу бірнеше дәріге төзімділікке байланысты қиындай түсті, өйткені инфекцияның кейбір штамдары антибиотиктерге сезімтал болмады.

Бактериялардың бактерияға қарсы препараттарға төзімділігі денсаулық сақтау саласындағы ең үлкен қауіптердің бірі деп аталады.

Гонореицефиксиммен тиімсіз емдеудің алғашқы жағдайы Жапонияда 2011 жылы тіркелді.

Соңғы онжылдықта азитромицинмен немесе доксициклинмен біріктірілген цефтриаксон немесе цефтриаксонмен емдеудің тиімсіздігінің расталған жағдайлары Австралияда, Словенияда, Ұлыбританияда және Солтүстік Ирландияда, Францияда, Швецияда және Жапонияда тіркелді.

2016 жылы Ұлыбританияда алғаш рет қос терапия негізінде фарингеальды гонореяны емдеудің жаһандық тиімсіздігі расталды (цефтриаксон 500 мг және азитромицин 1 г).

Данияда, Ұлыбританияда, Францияда және Жапонияда цефтриаксонға төзімді халықаралық деңгейде таралатын гонококк штаммы тіркелді.

2018 жылы Ұлыбританияда цефтриаксонға төзімділігі және фарингеальды гонореяны тудыратын азитромицинге төзімділігі жоғары алғашқы жаһандық гонококк штамдары тіркелді.

Емдеудің тиімсіздігі жағдайлары Ұлыбританияда, Австрияда және басқа елдерде де тіркелуде.

Ұлыбританияда жақында болған бір жағдайды қоспағанда, емдеудің тиімсіздігінің барлық расталған жағдайлары көмейге әсер ететін фарингеальды инфекциялармен байланысты болды. Жұтқыншақтағы инфекциялардың көпшілігі асимптоматикалық болып табылады. Микробқа қарсы препараттар аймақтың тіндеріне жақсы енбейді, сонымен қатар жұтқыншақта дәрілік төзімділікті арттыра алатын табиғи Neisseria түрінің бактериялары бар.

 Пенициллиндерге, тетрациклиндерге және хинолондарға төзімділіктің жоғары деңгейі белгілі және қазіргі уақытта бұл препараттар әлемнің көптеген елдерінде гонореяны емдеу үшін ұсынылмайды.

Дәрі төзімділіктерінің себептері антибиотиктерге сезімталдықты анықтамай, бактерияға қарсы препараттарды бақылаусыз тағайындау болып табылады; микробқа қарсы препараттарға шектеусіз қол жеткізу, өзін-өзі емдеу, COVID-19 пандемиясы кезінде антибиотиктерді шамадан тыс қолдану.

Мұның бәрі сырқаттанушылықтың, бедеуліктің, түсіктердің, жатырдан тыс жүктіліктің және ана өлімінің өсуіне, микробқа қарсы төзімділігі бар штамдардың көбеюіне, гонококк инфекцияларының ұзақ мерзімді асқынулары бар адамдар санының көбеюіне, жыныстық серіктестерге төзімділігі бар генетикалық штаммның берілуіне, N. Gonorrhoea сезімтал бактерияға қарсы препараттардың болмауына, жамбас мүшелерінің қабыну ауруларына әкелетіп соқтыратын қабынуға әкелуі мүмкін, нәрестенің соқырлығын тудыруы ықтмал ауыр неонатальды көз инфекцияларына да алып келеді.

Гонорея жағдайларының көпшілігін презервативтерді үнемі және дұрыс қолдану арқылы болдырмауға болады.

Инфекцияның таралуының алдын алу үшін анықталған гонореямен ауыратын адамдарға қазіргі және бұрынғы жыныстық серіктестеріне диагнозы туралы хабарлау керек, екі серіктесті де қатар емдеу қажет.

Жаңа туылған нәрестелердегі көздегі гонококкты зақымдануының алдын алу үшін антибиотикалық көз майын қолдану ұсынылады.

Жыл сайын, міндетті түрде  мерез, АИТВ, гонорея, хламидиоз және трихомониазға тексерілуді ұсынамыз.

ЖЖБИ инфекциясының алдын алуға арналған вакциналар әзірленбеген.

А. Өтегенова,

ҚДИАҒО дерматовенеролог-дәрігері,

медицина ғылымдарының кандидаты

барлық жаңалықтар »